Hoe dataloggers van Pedak een rol spelen in het herbeleven van Nederlandse geschiedenis

‘De geschiedenis dichtbij de mens halen zodat het daadwerkelijk gaat leven’. Het is een van de grootste drijfveren van Roland Vossen die als datalogger expert een steentje mocht bijdragen aan het conserveren van het VOC scheepswrak ‘de Amsterdam’. Dit wrak uit de Gouden Eeuw ligt nu nog onder water voor de Engelse kust, maar als het aan de Stichting ‘VOC Schip Amsterdam’ ligt wordt het naar Nederland gehaald om het tentoon te stellen aan het grote publiek. Zolang het echter nog in open zee ligt, dient het in zo’n goed mogelijke staat behouden te blijven. Iets waar de dataloggers van Pedak een rol in spelen.

Over het schip ‘De Amsterdam’

De Amsterdam is een schip van de Verenigde Oost-Indische Compagnie dat in 1748 rond de wereld voerde, volgeladen met goederen, om uiteindelijk Batavia te bereiken. Maar zover heeft het nooit mogen komen. Al op de eerste lange reis in 1749 liep het schip vast in een vliegende storm aan de grond bij Hastings (Zuid-Engeland) waarbij het schip uiteindelijk zonk. Sindsdien ligt het daar.

Een verkennend onderzoek door onderwaterarcheologen in 1984 – 1986 wees uit dat ‘De Amsterdam’ nog tienduizenden voorwerpen bevatte: handelswaar, uitrusting en persoonlijke bezittingen van de Europese bemanning.

Stichting VOC-schip Amsterdam is opgericht met als doel om samen met de Engelse partners het wrak, compleet gevuld, te kunnen presenteren in een aquarium. En dat naast zijn replica, die nu al te bewonderen is op het Amsterdamse Dok. Zo kan men straks de replica vergelijken met het echte schip en een voorstelling maken van de Nederlandse glorietijd. Iets dat tot dusver nog niet voorkomt in de wereld, zo uniek!

De onderzoeksvraag

Een van de onderzoekers die gekoppeld is aan de stichting, nam vorig jaar contact op met Pedak. Hij wilde weten welk effect het droog liggen van het wrak (de aanraking met zuurstof) zou hebben op de slijtage van het hout. Zo wilde hij weten hoe vaak het schip droog valt, wanneer precies en hoe lang die periode steeds duurde. Met als doel om erachter te komen welke maatregelen vervolgens passend zijn om het wrak in zo’n goed mogelijke staat te kunnen behouden.

Uniek project, eenvoudige oplossing

Op dit moment is de meting in volle gang wat inhoudt dat er nog geen resultaten bekend zijn. Dit betekent echter niet dat de onderzoeker dagelijks druk is met de metingen. Integendeel! De HOBO U20 waterniveau datalogger kun je een jaar lang op de zeebodem laten liggen zonder er naar om te kijken, om er vervolgens alle gegevens uit te halen die relevant zijn voor het onderzoek. Dat is nou juist het leuke! Zelfs bij een bijzonder project als dit, is de oplossing relatief eenvoudig. Het kost in verhouding weinig geld, tijd en moeite om antwoorden te vinden op prangende onderzoeksvragen. Ook werden de dataloggers snel geïnstalleerd, waardoor het onderzoek niet lang hoefde te wachten. Dat geldt overigens niet alleen voor dit project. Overal waar gemeten wordt, vind je dataloggers in allerlei soorten en maten: in kerncentrales, gevangenissen, booreilanden, olietankers, bejaardentehuizen, horecagelegenheden en zelfs in de European Space Station. Geweldig toch

Favoriet

Toch is dit VOC-project een van Rolands’ favorieten, zo zegt hij zelf. “Het gaat ver terug in de tijd. Het geeft inzicht in wat ooit geweest is en wat nog steeds ‘leeft’. Het leert ons gewone mensen méér over de roots van ons bestaan, hoe onze Nederlandse cultuur tot stand is gekomen. En het geeft tevens aan hoe belangrijk conservatiewerk in feite is. Dát precies maakt dat ik het geweldig vind om in de meettechniek te werken. Je hebt te maken met diverse toepassingen, gevarieerde projecten, verschillende branches en met kers op de taart: het kunnen bijdragen aan het in stand houden van de geschiedenis. In één woord: wauw!”, aldus Roland Vossen.