Meten is weten: Hoe een goed monitoringssysteem bijdraagt aan het behoud van Nederlands oudste gebouw.

Eén van de oudste gebouwen van Nederland in stand houden, dat is waar Pedak aan meehelpt. Door de buitentemperatuur, de luchtvochtigheid en het vochtpercentage te meten, weet de gemeente Nijmegen in hoeverre en welke weersomstandigheden effect hebben op de Sint Nicolaaskapel. Wat belangrijk is omdat de gemeente de oudste kapel van Nederland wil restaureren en de historie nog lang kan voortleven.

De opdracht

De gemeente Nijmegen wil een jaar lang de luchtvochtigheid plus de binnen- buitentemperatuur gaan meten van de kapel om te onderzoeken welk effect deze waardes hebben op het gebouw. Bij welke temperatuur is er grotere kans op schade aan de bouwmaterialen en de muurschilderingen? Welk effect heeft de luchtvochtigheid en de mate van houtvocht op de constructiebalken, het orgel en de kerkbankjes?

In de kapel bevinden zich allerlei oude muurschilderingen die klimaatgevoelig zijn en die niet af te schermen zijn van het buitenklimaat (zoals in een museum wel het geval is). Om onder andere de muurschilderingen goed te houden moet er dus gekeken worden wanneer er maatregelingen genomen moeten worden. Om dit te weten te komen, zullen onze FT-10 sensoren de waardes een jaar lang meten.

De meetoplossing

Onze sensoren zullen een jaar lang de luchtvochtigheid, de binnen- en buitentemperatuur en het percentage houtvocht meten en bijhouden. Maar dat betekent ook dat er in de kapel sensoren moeten worden opgehangen. En in een oud gebouw als deze, wil je niet dat de kabels van de sensoren zichtbaar zijn. Laat staan de kapel beschadigen omdat er gaten in de muur moeten worden gemaakt. Daarom is er gekozen voor een volledig draadloos systeem van Nokeval. Als je als bezoeker zijnde de kapel inloopt dan moet je echt weten waar de meet spots precies zijn, anders zie je ze niet. De sensoren zijn zo goed mogelijk weggewerkt dat deze nauwelijks te zien zijn.

Het Nokeval monitoringssysteem verstuurd de data via internet naar een dedicated server in Finland. Waar deze in drievoud wordt geback-upt, constant gemonitord en altijd inzichtelijk is via de unieke OVA port software. Hier is makkelijk op in te loggen via iedere webbrowser, altijd en overal. De verantwoordelijke kan dus altijd en overal de data inzien.

Tijdens de installatie van het systeem zijn er verschillende grenzen ingesteld. Als bepaalde waardes (minimum- maximum temperatuur en luchtvocht) onder of boven de grens komt volgt er een alarm zodat de gemeente weet wanneer er iets aan de hand is hiermee. Dit alarm kan audiovisueel, een mailtje of pop-up op de telefoon zijn. Naar aanleiding van een alarm kunnen er maatregelingen getroffen worden, zoals de verwarming extra hard aanzetten als de binnentemperatuur (ver) onder een ingestelde grens komt en de muurschilderingen kwetsbaarder zijn. Hierdoor voorkom je dus schade.

Als bijvoorbeeld de temperatuur vaak onder de ingestelde grens komt weet de gemeente Nijmegen dat er bijvoorbeeld aandacht besteed moet worden aan betere klimaat regeling tijdens de renovatie. Hierdoor draagt dit systeem van Pedak bij aan een efficiënte restauratie.

Over de kapel

Het precieze jaartal waarin in de Sint Nicolaaskapel is gebouwd is tot op de dag van vandaag nog een raadsel. Het zou gebouwd zijn in de periode van 950 tot 1050 in opdracht van Keizer Otto III om zijn overleden moeder te eren.

De geschiedenis van de Nicolaaskapel begint in feite ver vóór de uiteindelijk bouw, die plaatsvond in de vroege Middeleeuwen. De reden hiervoor is dat bij de constructie van de kapel bouwmateriaal uit de directe omgeving van Nijmegen werd gebruikt. Aangezien Nijmegen een rijke Romeinse geschiedenis kent, betekende dit dat bij de bouw en bij vele latere restauraties, Romeinse bouwelementen hun weg vonden naar de kapel. Zo zijn op sommige buitenmuren tot op de dag van vandaag nog dakpannen en bakstenen te zien die het merkteken van het tiende Romeinse legioen dragen. Deze zeer oude bouwmaterialen zijn in de hedendaagse tijd niet meer beschikbaar. Het is dus belangrijk dat deze goed in stand worden gehouden.

Bron: https://historiek.net/de-sint-nicolaaskapel-in-nijmegen/66284/